Overigens lijkt mij dit “evangelie” verwant aan wat er in 1 Kor 12:3 staat, dat niemand door de Geest kan zeggen “vervloekt is Jezus”. Men bedoelde dan: gezegend is Christus maar die aardse Jezus doet er niet doe. Die gnostische insteek zit ook achter het idee dat Judas ergens wel een goede peer was omdat hij Jezus liet kruisigen en Christus hoog eerde.
Oudere commentaren dachten soms dat Paulus zoiets uit z’n duim zoog, maar het zgn Judas-evangelie is een goede illustratie dat zulk soort extreme ideeën al vroeg voorkwamen.

Volgens de gnostiek is de mens in feite goddelijk, maar is hij dat vergeten. Jezus taak was de mens ‘zichzelf te helpen herinneren’; de persoon Jezus was geen God maar mens als wij en speelt geen rol als Verlosser. Er is sowieso geen verlossing nodig, alleen gnosis, kennis, omtrent de ‘ware aard’ van de mens. Christus’ verlossende taak bestond dan ook niet niet uit plaatsvervangend lijden en sterven, maar uit het gegeven dat hij de mensheid geheime inzichten verschafte over de goddelijke aard van de mens. Met het overdragen van die kennis was de rol van de Christus vervuld, en de mens Jezus overbodig.

Sterker nog: het spirituele Christusbewustzijn zit vast in het lichaam van de timmerman Jezus. Daar is hij tijdens de doop van Jezus in de Jordaan ingetreden, maar de enige manier om er weer uit te komen en over te gaan naar het licht is het ‘donorlichaam’ te laten sterven. Door Jezus over te leveren bereikte Judas dat.

Er zijn vele Gnostische ‘evangelieën’, waarbij je dat woord evangelie puur moet zien als ‘geschrift met informatie over het heil’, niet in de Christelijke betekenis. De kerk heeft deze gnostische stroming al sinds de eerste eeuw met kracht bestreden.

Ah, dan heb ik je vraag “Verandert er iets aan het lijden en sterven van Jezus als het gegaan is zoals in dit evangelie beschreven wordt?” verkeerd begrepen. Inderdaad, dit is iets van alle tijden. Het verschil is denk ik dat de media hun kans schoon zien om een graantje hype mee te pikken van de enorme belangstelling voor de Gnostiek. National Geographic heeft heel slim de rechten op het Judas-evangelie gekocht en buit dat publicitair uit, aanhakend bij Dan Brown’s ‘Da Vinci Code’ en Baignet’s verhaal over de Heilige Graal > San Greal > Sang Real > Bloed van de Koning, het verhaal dat Jezus en Maria Magdalena getrouwd waren en een kind kregen dat in St. Marie de la Mer in Frankrijk aan land is gegaan: beide pure gnostiek. Het grote publiek is nu ‘in the mood’ voor dit soort verhalen, van Hollywoodverfilming van de DaVinci Code tot NGC docudrama over het evangelie van Judas. Het enge vind ik dat er hele volksstammen rondlopen die denken dat de docu’s van NGC de waarheid, de hele waarheid en niets dan de waarheid verkondigen.

Voor gnostici is er geen geloof nodig: er is niks te geloven. Op het moment dat je als christen zegt: er is wel iets te geloven, namelijk Jezus Christus en die gekruisigd, ben je de gnostici ‘kwijt’. Joden en Christenen belijden dat God de wereld goed heeft gemaakt, maar dat de mens zijn keuzevrijheid misbruikt. Dat is een geloofsuitspraak. Gnostici zien om zich heen de ‘bewijzen’ dat de God die de wereld gemaakt heeft, dat slecht heeft gedaan. Daar heb je geen geloof voor nodig, alleen waarneming – en de weigering te geloven dat het anders bedoeld was. Je praat dus in een ander ‘domein’.

Wat betreft die moderne volksstammen: voor moderne agnosten, die noch in Christus, noch in gnostiek geloven, is het verschil tussen de christelijke en gnostische visie interessant als wetenschappelijke, theoretische stof. Ze vinden het bijzonder boeiend om te bekijken hoe de ene stroming wereldwijd ‘succesvol’ is geworden en de andere stroming eeuwenlang een bestaan in de periferie van de samenleving heeft geleid, op het snijvlak van volksgeloof en mythologie. Daar horen mooie Vaticaanse complottheorieën bij, vervolgingsverhalen, geheime rituelen en ordes, ridders van de ronde tafel en spannende zoektochten naar verdwenen bekers (inclusief Hitler’s expedities om de graal te vinden, de Indiana Jones film en noem maar op). Het is boeiend entertainment, met een wetenschappelijk sausje vanwege de historische bronnen. Als je niet zoekt naar de Waarheid voor je leven, maar alleen geïnteresseerd bent in het vinden van historische bewijzen voor oude verhalen, is het terugvinden van de Ark van Noach even relevant als het graf van Jezus, of een Inca-tempel, of de lijkwade van Turijn, of…

Ook daar geldt dat we dus in twee verschillende domeinen praten. De waarheid over Jezus is niet uit mythen, sagen en oude stukken papyrus te halen. Hooguit vind je daarin getuigenissen over Jezus, en puur wetenschappelijk gezien is een getuigenis van Johannes over Jezus even ‘waar’ als een getuigenis van Judas over Jezus. De Christelijke Waarheid (in de zin van: Jezus is de weg, de waarheid en het leven) is realiteit van alledag, en zal in de levens van de navolgers van de Christus zichtbaar moeten worden en je door de Heilige Geest moeten worden geopenbaard.

Volgens mij zijn die volksstammen dus niet op zoek naar de Waarheid, maar naar ouderwetse mythologie met een populair wetenschappelijk sausje. Dat kan ik ze niet bieden.

Ik heb gisteravond de documentaire op National Geographic gezien. Het werd inderdaad bijna gebracht alsof er een nieuw licht op de bijbel scheen. De stijl van documenteren vond ik erg sensatie-belust, en leek vooral gericht op de mensen die door een boek als de Da Vinci Code ook opeens meenden bewijs gevonden te hebben waarmee het christendom aan te vallen was.
Verder vond ik het nogal een dun verhaal. Dik anderhalf uur lang werd uiteengezet dat de gevonden stukjes papyrus inderdaad het evangelie van Judas vormden, en de suggestie werd gewekt dat met het bewijzen van de authenticiteit ervan, ook de inhoud ervan waar moet zijn.

Pas helemaal aan het eind werd tussen neus en lippen door gemeld dat het een kwestie van geloof is. Geloof je in de Jezus uit de bijbel, of in de Jezus uit (bijvoorbeeld) het evangelie van Judas?