Mutti

Woensdag 30 Mei 2018 om 00:23

Vrijdagmiddag, even na vier uur, gaf haar lichaam toe. Moegestreden luisterde het hart naar de sterke wil van de vrouw die het 73 jaar gediend had en stopte met kloppen. We zaten er als kinderen omheen, hielden haar handen vast, streelden haar haar. Het is goed, Mutti, je wilde al zo lang, zó graag naar Papa toe - ga nu maar. Je mag gaan slapen.

Eén dag eerder.

"Goeiemiddag!", bast de kamergenoot opgewekt en net iets te hard, waarmee mijn plan om onopgemerkt te checken of Mutti nog sliep luidruchtig in duigen valt. Ze slaat haar ogen op, maar de getergde, ietwat bozige blik van eerder die middag is verdwenen.

"Hoe vaak moet ik het nu nog zeggen? Waarom herhalen jullie alles zo vaak? Ik ben er klaar mee, ik wil dit niet meer. Ik wil naar Arnold. Naar huis." De arts luisterde aandachtig, begreep wat ze bedoelde en legde nog een keer uit dat dat het plan was: stoppen met de behandeling, elke behandeling. Niet meer bloedsuiker prikken en insuline spuiten, geen infuus meer, geen bloeddrukmeting om de paar uur. Geen medicatie meer, alleen nog dat wat haar zou helpen om het zo comfortabel mogelijk te maken. Zo comfortabel mogelijk op weg naar de uitgang van dit leven. Naar Arnold. Mutti knikte ongeduldig. Ja, dat is wat ze wilde.

Het ging niet zoals het bedoeld was. Een dag eerder was in Den Helder weefsel uit haar aangetaste lever gehaald en toen ze een ernstige nabloeding kreeg, wist ze: dit is hoe het moet zijn. Nu mag ik gaan. Maar een ambulance bracht haar met gillende sirenes naar Alkmaar, en na twee uur op de operatietafel waren de bloedvaten in haar lever weer gerepareerd. En toen ze die avond ging slapen, klam van het zweet en doodziek van de hypo, wist ze: vannacht is het voorbij. Maar toen kwam daar toch weer een ochtend, en was ze diep teleurgesteld. En getergd. En boos.

Maar nu is haar blik rustig, ontspannen. Een beetje lodderig. Aan de rand van haar bed aangekomen pas ik goed op er niet tegenaan te gaan staan. Eerder die middag had ik mijn knie tegen de hoek gestoten toen ik me uit de drukte rondom haar bed manoeuvreerde, en dat was me op een uitbrander komen te staan. "Het is allemaal belastend! Het prikken, die slangetjes, schoppen tegen het bed! Ik wil het niet meer!" Nu is het prikken gestopt, zijn de slangetjes verdwenen en mag ik haar hand pakken. Ze glimlacht voorzichtig. "Dag, lieve Mutti," zeg ik, "ik kwam even kijken of je nog sliep want ik ga naar huis. Lig je lekker?" Ze knikt loom. "Ja hoor, prima."

Dan kijkt ze me helder aan. "Voor je gaat moeten we even met de verpleegkundige de afstandsbediening opladen, je weet wel?" Aan mijn blik moet ze gezien hebben dat ik de draad even kwijt was, want ze herhaalt: "De afstandsbediening, die ligt hier toch?" en wijst naar de plek boven haar rechterschouder waar inderdaad de meldknop ligt. Ze pakt hem op en drukt de rode knop in.

De verpleegkundige, die nog geen twee stappen de kamer uit was nadat ze Mutti's kamergenoot even had geholpen, keert op haar schreden terug. "Wat kan ik voor u doen, mevrouw Kole?" "Wilt u de afstandsbediening even opladen?" De verpleegster kijkt haar vorsend aan. "Opladen? Hoe bedoelt u dat?" "Nou, gewoon?" Mutti raakt nu ook vertwijfeld en kijkt me aan met een blik die ik niet van haar ken. Kwetsbaar, hulpeloos, op zoek naar steun, iemand die begrijpt wat zij begrijpt. "Dat moet 's avonds. Dan moet de afstandsbediening worden opgeladen, dan hangt hij hierboven. En dan vult hij zich met Liefde. Helemaal rood, vol met Liefde!"

De verpleegster zoekt naar woorden. "Maar mevrouw Kole, er zit een snoertje aan die afstandsbediening, die hoeft niet te worden opgeladen." Weer die hulpzoekende blik naar mij, nu met een beetje paniek erbij. "Het moet, anders mag ik niet slapen!"

Ik pak voorzichtig haar hand, met de afstandsbediening er nog in. "Kijk eens, lieve Mutti... als ik het zo zie is hij al helemaal vol. Tjokvol. Allemaal Liefde." Ze kijkt naar mij, dan naar de afstandsbediening en haar gezicht ontspant. "Ik zie het."

"Hij is helemaal vol. Je mag gerust gaan slapen, als je dat wilt. Maar zometeen komen wel je jongste kleinkinderen. Die willen je nog heel graag zien om afscheid van je te nemen. Denk je dat je daarop kunt wachten?" Haar blik betrekt een beetje. Ze wil, maar weet niet hoe. "Hoe laat komen ze dan?" "Over een half uurtje. Denk je dat je dat volhoudt?" Ze knikt opgelucht. "Ja, dat ga ik proberen."

Nog een kus, een streek over haar haar. Dag Mutti, tjokvol liefde. Tot morgen, ook al hoop je dat niet meer.

Ach lieve, door de ziekte nu zo verwarde Mutti. Des te meer lagen van de schil worden afgepeld, des te zuiverder goud blijkt je kern.

Acht dagen slechts waren verstreken sinds het eerste duidelijke teken dat er iets mis was, een alarmerende uitslag van een bloedonderzoek. Een CT-scan volgde, en een biopt om te kijken waar de kanker precies zat. En nog voor de uitslag daarvan binnen was moesten we haar al loslaten.

Op haar rouwkaart staat de tekst die voorin haar bijbeltje geschreven stond:

Mijn Vriend is de Koning van alle koningen
en Hij is toch mijn Vriend.

De weg, die wij moeten gaan, heeft vele bochten,
maar achter elke bocht weet ik mijn Vriend.

En als ik sta voor de laatste bocht, dan weet ik toch,
dat Hij er is: mijn Vriend.

Bij het uitzoeken van de spullen ontdekten we dat hij afkomstig was van de rouwadvertentie van Wim Borgdorff, de predikant die als een tweede vader voor haar was en hen ook heeft getrouwd. Ma was ervan overtuigd dat het origineel, ‘My Friend’, een oude Negro Spiritual was - waarschijnlijk omdat ze de versie van Mahalia Jackson zo mooi vond.

Bij mijn zoektocht naar de bladmuziek zag ik dat het (bij gebrek aan een betere term, en met alle respect) een smartlap uit 1953 was. Maar ook met die wetenschap zou ze ‘m zeker niet minder mooi gevonden hebben, want hij verwoordt precies hoe ze in het leven stond.

Zaterdag zing ik zingen we 'm voor haar, bij de dankdienst voor haar leven.